Created with Sketch Beta.

Araç Tekniği Bilgisi Konu Anlatımı

Anasayfa » Araç Tekniği Bilgisi Konu Anlatımı

MOTOR: Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.

MOTOR ÇEŞİTLERİ

Zamanlarına Göre:

1- Dört zamanlı motorlar

2- İki zamanlı motorlar

Dört Zamanlı Motorların Çalışması

Dört Zamanlı Motorların Çalışma Sıralaması

1. Zaman: Emme

2. Zaman: Sıkıştırma

3. Zaman: Ateşleme (İş)

4. Zaman: Egzoz

Dört Zamanlı Benzinli Motorların Çalışma Prensipleri

Emme: Yakıt-hava karışımının silindire alınması.

Sıkıştırma: Silindire alınan havanın sıkıştırılması

Ateşleme: Sıkıştırılan yakıt-hava karışımının buji kıvılcımı yardımıyla yakılması.

Egzoz: Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.

4 zamanlı motorlarda ateşleme 2 devirde 1 yapılır. Pistonun silindir içerisinde dört hareketinden bir iş elde edilir.

A.Ö.N. (Alt Ölü Nokta): Pistonun silindir içerisinde inebileceği en alt noktadır.

Ü.Ö.N. (Üst Ölü Nokta): Pistonun silindir içerisinde çıkabileceği en üst noktadır.

  1. Emme Zamanı: Piston Ü.Ö.N.dan A.Ö.N.ya hareket ederken emme supabı açılır ve silindir içerisine benzin hava karışımı dolar. Piston A. Ö. N.ya indiğinde emme zamanı biter
  2. Sıkıştırma Zamanı: Pistonun Ü.Ö.N’ ya doğru hareket ederken her iki supap kapalıdır ve benzin hava karışımı sıkıştırılmaya başlar. Piston Ü.Ö.N.ya geldiğinde Sıkıştırma işlemi biter.
  3. Ateşleme (İş) Zamanı: Sıkıştırma sonunda sıcaklığı ve basıncı artmış olan karışım, buji kıvılcımıyla ateşlenir ve yanma başlar. Yanma sonunda piston hızla aşağıya itilir ve krank mili döndürülür. Piston A.Ö.N ya indiğinde iş zamanı biter
  4. Egzoz zamanı: Piston Ü.Ö N. ‘ya çıkarken egzoz supabı açılır ve yanmış gazlar egzozdan dışarı atılır. Bu işlem piston Ü.Ö.N.ya gelene kadar devam der. Bu dört zaman, düzenli olarak aynı şekilde devam eder ve çalışmasını sürdürür. Krank mili dört zamanın sonunda iki tam tur dönmüş olur.

Dört Zamanlı Dizel Motorların Çalışma Prensipleri

1. Emme Zamanı: Silindire temiz havanın alınması

2. Sıkıştırma Zamanı: Silindire alınan havanın sıkıştırılması.

3. Ateşleme Zamanı: Sıkıştırılan havanın üzerine yakıtın enjektörle püskürtülerek yanması.

4. Egzoz Zamanı: Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.

İki Zamanlı Motorların Çalışması

İki Zamanlı Motorların Çalışma Sıralaması

1.Zaman: Emme – Sıkıştırma

2.Zaman: Ateşleme (İş) – Egzoz

İki Zamanlı Motorların Çalışma Prensipleri

  1. Emme-Sıkıştırma: Silindire yakıt-hava karışımının alınması ve sıkıştırılması.

2. Ateşleme-Egzoz: Sıkıştırılan hava-yakıt karışımının ateşlenmesi ve artık gazların dışarıya atılması

İki zamanlı motorlarda emme ve egzoz supapları yoktur. Supapların yerine, silindir duvarında açılmış emme ve egzoz çıkışları vardır. Pistonun Ü.Ö.N. ile A.Ö.N. arasında iki kez hareketi ile Emme – Sıkıştırma- Ateşleme – Egzoz zamanları meydana gelir. Genellikle motosiklet motorları ve küçük su motorları bulunur.

Çevrim pistonun iki hareketiyle tamamlanır ve her devirde bir iş elde edilmiş olur. Krank mili bir tur döner.

Benzinli Ve Dizel Motorların Zamanlarına Göre Karşılaştırması

ZamanBenzinliDizel
EmmeBenzin-Hava karışımı silindire emilir.Sadece hava silindir içine emilir.
SıkıştırmaAlınan karışım sıkıştırılır.Sadece hava sıkıştırılır ve sıkışan hava ısınır.
AteşlemeBuji vasıtasıyla yanma olur.Enjektörün motorin püskürtmesiyle olur.
EgzozEgzoz supabı yanmış gazları tahliye eder.Egzoz supabı yanmış gazları tahliye eder.

Kullanılan Yakıtlara Göre:

1- Benzinli motorlar

2- Dizel motorlar

3- LPG motorlar

Yakıtın Yanma Yerine Göre:

1- İçten yanmalı motorlar

2- Dıştan yanmalı motorlar

Yapım Özelliklerine Göre:

1- Sıra tipi

2- Birbirlerinin karşılarına yatık (Düz, hafif, eğik, boksör tipi)

3- Sıra halinde bir açı ile birleştirilmiş (V tipi)

4- Daire şeklinde (Yıldız tipi)

Silindir Sayılarına Göre:

1- Tek silindirli

2- Çok silindirli

Soğutma Sistemlerine Göre:

1- Su soğutmalı

2- Hava soğutmalı

Görevi: Silindirdeki sıkıştırılan yakıt-hava karışımının, buji ucundaki kıvılcım yardımıyla yanmasını sağlar.

Parçaları:

  • Akü: Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Motorun çalışmadığı anda araç için gerekli elektrik enerjisini sağlar. 12 volt elektrik akımı verir.
  • Kontak Anahtarı: Elektrik akımının iletilmesi veya kesilmesini sağlayan parçadır. Kontak anahtarı üç devrelidir. Birinci devrede akımı, aydınlatma ve gösterge cihazlarına gönderir. İkinci devrede akımı ateşleme sistemine gönderir. Üçüncü devrede marş motorunu çalıştırır.
  • Endüksiyon Bobini: Aküden aldığı 12 voltluk elektrik akımını 15 – 25 bin volta yükseltir.
  • Enjektör: Yakıtı toz halinde (pülverize) silindire gönderen parça.
  • Kam (eksantrik) Mili: Krank milinden aldığı hareketle bazı motor sistemlerinin çalışmasını sağlayan parçadır.
  • Supaplar: Yakıtın silindirlere alınmasını (emme), egzoz gazlarının silindirden atılmasını sağlayan parçadır (egzoz)
  • Besleme Pompası: Dizel motorlarda mazotu enjektör pompasına ileten parçadır.

Motorların bakım ve arızaları

1- Distribütör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek gerilim elektrik akımını ateşleme sırasına göre bujilere gönderir.

a) Platin: Açılıp kapanarak endüksiyon bobininin yüksek gerilim meydana getirmesine yardımcı olur.

b) Meksefe (kondansatör): Platinin yüksek gerilimden zarar görmesini önler.

c) Tevzi makarası: Yüksek gerilimin sırası ile bujilere gönderilmesini sağlar.

2- Buji: Distribütörden gelen elektrik akımını tırnakları arasında kıvılcım yaratarak silindir içindeki yakıt hava karışımının yanmasını sağlar.

Sistemin Bakım ve Arızaları:

Akü elektrolit seviyesi kurşun plakaların 1 cm. üzerinde olması gerekir. Elektrolit seviyesi düştüğünde saf su ile tamamlanır. Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj ettirilmesi gerekir.

Akü üzerinin temiz olması gerekir. Temizlenmediği takdirde pisliklerin devreyi tamamlayarak akünün kendi kendine boşalmasına sebep olur

Havalandırma deliklerinin açık olması gerekir. Deliklerin kapalı olması halinde akü patlar. Akü kutup başları oksitlenmeyi önlemek için gres yağı ile yağlanmalı. Oksitlenen kutup başları sodalı sıcak su ile temizlenmeli. Artı kutup başı, eksi kutup başına göre daha kalındır. Kutup başı kelepçelerinin iyi sıkılmış olması ve kabloların akımı iyi iletmiş olması gerekir. Kutup başlarına aynı anda madeni bir parça değmemesi gerekir. Aksi halde akü patlar. Araçta elektrik kaynağı yapılırken akü kutup başı kelepçelerinin sökülmesi gerekir. Dijital göstergeli tip araçta akü takviyesi yapılmaz.

Akü araca ters bağlanırsa diyotları görev yapmayacak şekilde tahrip olur. Kutup başlarına asla vurulmamalıdır. Akü başka bir akü ile takviye edilirken artı kutup artıya, eksi kutup eksiye bağlanır. (Paralel bağlanır.) Motor çalışmazken kontak anahtarı ateşleme durumunda açık bırakılırsa platin ya da endüksiyon bobini yanar. Elektronik ateşleme sisteminde mekanizmayı elektronik beyin kontrol eder ve distribütörde platin yoktur. Kullanma kılavuzuna göre, belirli kilometre sonunda aracın bujilerinin ve platinin değiştirilmesi gerekir.

Ateşleme sisteminde platin, avans ve buji ayarları yapılmalıdır. Platin meme yapmış ise, ince zımpara ile temizlenmelidir. Platin meme yaparsa, meksefe (kondansatör) arızalanmıştır. Buji kablolarından birinin çıkmış olması, tekmeli (sarsıntılı) çalışmasına neden olur

Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının nedenlerinden biri de bujilerin kurum bağlayarak normal ateşleme yapmıyor, platin veya buji ayarının bozuk olması motorun çekişten düşmesine neden olur. Buji ve platin ayarı yanlış yapılmış bir motorun egzoz dumanı siyah renkli çıkar. Avans ayarı bozuk olursa motor güçten düşer veya çalışmaz.

Benzinli motorlarda yakıt sistemi

Görevi: Değişik motor devirlerine göre yakıt hava karışımını silindirlere göndermek.

Parçaları:

  • 1- Yakıt deposu ve şamandırası: Yakıtın depo edildiği kap.
  • 2- Yakıt göstergesi: Depodaki yakıt miktarını gösterir. Kontak açıldığı zaman çalışır.
  • 3- Benzin pompası (otomatiği): Hareketini kam milinden alır, depodan çektiği yakıtı karbüratöre gönderir. (Yakıt otomatiği)
  • 4- Benzin filtresi: Benzini temizler.
  • 5- Karbüratör: Yakıt-hava karışımını 1/15 oranında ayarlayan parçadır. Rölanti ayarı yapılır. Rölanti, jigle, kapış, güç, yüksek hız devreleri vardır.
  • 6- Hava filtresi: Havanın içindeki yabancı maddeleri temizleyerek silindirlere temiz hava gönderen, karbüratörün üzerindeki parçadır. Hava filtresi basınçlı hava ile temizlenir. Tıkalı ola hava filtresi yakıt sarfiyatını arttırır, yanma kötüleşir ve egzozdan siyah duman çıkar.
  • 7- Emme manifoldu: Karbüratördeki yakıt-hava karışımının silindire girmesini sağlayan parçadır.
  • 8- Egzoz manifoldu: Silindir içindeki yanmış gazları egzoz borusundan iterek atılmasını sağlar.

Sistemin Çalışması: Marşa basıldığında benzin pompası yardımı ile depodan alınan benzin karbüratöre gelir. Karbüratör, 1 birim benzine 15 birim hava karıştırarak silindire gönderir. Silindirdeki bu karışım buji kıvılcımı ile ateşlenerek yanma sağlanır.

karbüratör devreleri:

1- Jigle devresi: Soğuk havalarda motorun kolay çalışmasını sağlayan devredir. Zengin karışım meydana getirir. Jigle çekili unutulursa yakıt sarfiyatı artar, motor yüksek devirde çalışır. Egzoz gazının rengi siyah olur. Jigle kelebeği karbüratörün hava girişi kısmındadır. Otomatik jigleli araçlarda yaza ve kışa göre ayar yapılması gerekir.

2- Rölanti devresi: Aracın gazına basmadan kendi kendine çalıştığı devredir. Rölanti devresinin ayarı yüksek olursa yakıt sarfiyatı artar. Rölanti ayarı bozuk olursa, motor düzensiz çalışır veya durur.

3- Kapış devresi: Ani gaza basıldığında karbüratörden silindire ek yakıt gönderen devredir. Kapış devresi arızalı olduğunda; çalışan motorun gazına aniden basıldığında motor stop eder.

4- Yüksek hız devresi: Gaz pedalının sonuna kadar basıldığında, karbüratörden silindire daha çok yakıtın gittiği devredir.

5- Güç devresi: Gaz pedalına basıldığı andaki devredir. Gaz pedalına basma düzeyine göre karbüratörden silindire yakıt-hava karışımının miktarını ayarlamaktadır.

Not: supap ayarları bozuk olan motor düzensiz çalışır. Ani duruş ve kalkışlar yakıt sarfiyatını arttırır. Araca yakıt koyarken motorun stop edilmesi gerekir. Boğulmuş motoru çalıştırırken gaza sonuna kadar basılır, sonra marş yapılır. Motor ısındıktan sonra stop ediyorsa karbüratöre bakılır. Yakıt içinde yabancı maddeler motorun düzensiz çalışmasına sebep olur. Motor çalışmazken gaz pedalına basmak, motorun boğulmasına yol açar.

Araçta egzozdan fazla ses çıkıyorsa sebebi egzoz susturucuları veya boruları delik demektir. Motor ısınınca stop ediyorsa karbüratör ayarları kontrol edilmelidir. Enjeksiyon sistemli araçlarda karbüratör yoktur.

Enjektöre gelen yakıt, hava ile karıştırılarak silindire gönderilir. Katalitik konvertör bulunan araçlar kurşunsuz benzin kullanırlar.

Dizel Motorlarda Yakıt Sitemi

Görevi: Mazotu sıkıştırma zamanı sonunda silindir içerisine püskürterek yanmayı sağlamak.

Parçaları:

  • 1- Yakıt deposu
  • 2- Yakıt göstergesi
  • 3- Besleme pompası: Yakıtı depodan çekerek enjektör pompasına gönderen pompa.
  • 4- Yakıt filtresi: Sisteme giden yakıt içindeki yabancı maddeleri temizler. Depo ile enjektör pompası arasında bulunur.
  • 5- Mazot-su ayırıcısı: Yakıt içindeki suyu ayıran sistem
  • 6- Mazot-enjektör pompası: Yakıtı yüksek basınçlı hale getirerek enjektöre gönderir.
  • 7- Hava filtresi: Silindir içine alınacak hava içindeki yabancı maddeleri temizleyen parçadır.
  • 8- Yüksek basınç boruları: Yakıt enjeksiyon pompasından çıkan yüksek basınçlı yakıtı enjektöre taşıyan çelik borulardır.
  • 9- Enjektörler: Yakıt pompasından gelen basınçlı yakıtı silindir içine zerrecikler halinde püskürten parçadır.

Sistemin çalışması: Besleme pompası ile depodan çekilen yakıt enjektör pompasına gelir. Enjektör de silindir içinde sıkıştırılmış, ısınmış temiz havanın üzerine yakıtı toz halinde püskürterek yanmasını sağlar.

Dizel motorlarının hava yapmasının sebepleri

  • Yakıt bittiğinde,
  • Filtre ve mazot-su ayırıcısı temizlendiğinde,
  • Sistemde herhangi bir gevşeklik, çatlak olduğunda motor hava yapar.

Hava yapan motor çalışmaz. Dizel motorlarda kullanılan yağlı tip hava filtresi gaz yağı ile yıkanarak temizlenir. Dizel motorların soğuk havalarda rahat çalışabilmesi için ısıtma bujileri kullanılır. Eğer araç uzun süre kullanılmayacaksa yakıt deposu doldurulur. Egzozdan siyah duman çıkıyorsa yakıt pompası ayarsızdır. Dizel motorların yakıt sisteminde, günlük olarak yapılacak işlem yakıt deposunun suyunu almaktır. Dizel motorlarda marş yapıldığında marş motoru dönüyor, fakat motor çalışmıyorsa sebebi yakıt filtresinin tıkalı olması olabilir.

Görevi: Marş motoru yardımı ile motora ilk hareket vererek motoru çalıştırmak.

Parçaları:

  • Akümülatör
  • Kontak anahtarı
  • Selenoid
  • Marş motoru
  • Volan dişlisi

Çalışması: Kontak anahtarı açılıp marşa basıldığında marş dişlisi volan dişlisini çevirerek motora ilk hareketi verir.

Not:

  • Marşa bastığımızda marş motoru hiç dönmüyorsa, korna çalmıyorsa akü boştur, kutup başı gevşektir veya bağlantılarda oksitlenme vardır.
  • Marşa 10-15 sn den fazla basılırsa akü boşalır.
  • Marş yapıldığında gösterge ışıkları yanıyor ancak marş motoru dönmüyorsa akü zayıflamıştır.
  • Motor çalıştırılırken marş motoru yavaş dönüyorsa veya tık diye ses gelip marş motoru çalışmıyorsa akü zayıflamıştır.
  • Marşa basıldığında motor dönüyor ancak çalışmıyorsa ilk olarak depodaki yakıt seviyesi kontrol edilir.
  • Marş kilitlenmesinde yapılacak ilk işlem aracı vitese takarak ileri geri sallamaktır.
  • Marş sisteminde; marş motoruna giden kablo bağlantıları gevşeyebilir, marş dişlisi kırılabilir veya aşınabilir, marş kömürü aşınabilir, marş otomatiği arızalanabilir, marş motoru arızalanabilir. Bu durumlarda motora ilk hareket verilmez ve motor çalışmaz.

Görevi: Motorun yağlanması; birbirine sürtünerek çalışan parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltarak aşınmaları önlemek, motorun soğutulmasına yardımcı olmak, aşınmalar sonucu oluşan taşları temizlemek, boşlukları doldurarak sızdırmazlığı sağlamak.

Parçaları:

  • Yağ karteri: Yağı dinlendirir, soğutur. Yağa depoluk eder.
  • Yağ pompası: Basınçlı olarak yağı sisteme gönderir.
  • Yağ seviye kontrol çubuğu: Yağın seviyesini gösterir.
  • Yağ müşiri: Yağın basıncı elektriksel olarak ölçer, yağ göstergesine iletir.
  • Yağ göstergesi: Sistemdeki yağın basıncını gösterir.

Çalışması: Motorun çalışması ile birlikte yağ pompası da çalışmaya başlar. Karterdeki yağ önce kaba süzgeçten, sonra yağ filtresinden geçirilerek basınçlı olarak yağ kanallarına gönderilir. İşi biten yağ geri dönüş kanallarından kartere gelir. Yağ sistemde dolaşırken pislikleri temizler, soğutmaya yardımcı olur. Kartere indiğinde pisliklerini bırakır, soğur ve tekrar kanallara gitmeye hazır olur.

Motor yağı

Motorda sürtünmeden dolayı oluşan aşınmayı önleyen yağ, aynı zamanda temizlik ve soğutma işini de yapar. Motorlarda 20 x 50 yağ kullanılır. Kullanma kılavuzunda belirten zamanlarda muhakkak değiştirilmelidir. Motor yağı günlük bakımda kontrol edilir. Silindirde aşıntı varsa motor yağ yakar, motor yağ yakarsa egzozdan mavi duman çıkar. Motor yağı değiştirileceği zaman motorun sıcak olmasına dikkat edilir.

Yağ Filtresi

Yağın temizlenmesini sağlar. Kullanma kılavuzunda belirtilen zamanlarda değiştirilmelidir. Kural olarak iki yağ değişiminde filtre değiştirilir. Motor çalışırken yağ filtresi tıkanırsa yağ basıncı aniden düşer. Kırmızı yağ lambası yanar. Yağ lambası yandığında motor durdurulmalıdır.

Yağ seviye kontrol çubuğu

ağın seviyesini gösterir. Yağ kontrol edildiğinde yağ, kontrol çubuğunun iki çizgisi arasında olmalıdır.

Yağ Müşiri (Motor Yağı Basınç Sensörü)

Yağın çalışma basıncını sürücü mahallindeki yağ göstergesine iletir. Kablosu koptuğunda, bağlantısı gevşediğinde akım iletmez.

Yağ göstergesi

Motorun yağlama sisteminin çalışıp çalışmadığını sürücüye gösterir. Bazı araçlarda manometre vardır. Ama tüm araçlarda kırmızı yağ lambası vardır. Yağlama ile ilgili tehlikeli bir durum olduğunda kırmızı yağ lambası yanar. Karterde yağ lambası yanar. Karterde yağ azaldığında, herhangi bir nedenle yağ basıncı düştüğünde, müşir kablosu koptuğunda, bağlantı gevşediğinde lamba yine yanar.

Motor yağının kontrol edilmesi NEDEN ÖNEMLİDİR

Motor çalışırken yağ göstergesinde herhangi bir anormallik görüldüğünde motor hemen durdurulmalıdır. Marşa basılıp motor çalıştığında yağ lambasının sönmesi gerekiyor.

Motor yağının kontrol edilmesi Motor yağını kontrol etmek için araç düz bir zemine alınır. Motor durdurulur. Yağın kartere inmesi için 4-5 dakika beklenir. Yağ çubuğu önce çekilir, temizlenir, yerine yerleştirilir. Tekrar çekilerek yağ seviyesi kontrol edilir. Yağ, yağ seviye kontrol çubuğundaki iki çizgi arasında olmalıdır. Eksikse motordaki aşıntılar artar. Motor çok ısınır ve yanar. Eksik yağ, supap muhafaza kapağında bulunan kapaktan yeterli miktarda ilave edilerek tamamlanır.

Not: Motorda yağ basıncının çok yükselme nedeni kalın numara yağ konulmasıdır. Karterde yağ kalmamış ise de yağ basıncı düşer.

Motor yağının eksilmesinin nedenleri:

  • Silindir ve segmanlar aşındığından motor yağ yakıyorsa yağ eksilir. Bu durumda motor egzozundan mavi duman atar.
  • Karter contasının yırtılması durumunda yağ eksilir.
  • Krank keçeleri kaçırırsa yağ eksilir.
  • Motor aşırı ısındığında yağ buharlaşarak karter havalandırılmasından kaçar.

Not: Silindir contası yırtıksa veya silindir çatlak ise yağa su karışır yağın rengi kirli beyaz olur.

Rodaj zamanı Araç yeni alındığında veya yenileştiğinde motorun daha iyi çalışması için geçen süreye rodaj zamanı denir. Bu dönemde ani kalkış ve sürat yapılmaz.

Görevi: Yanma sonucu açığa çıkan ısıyı motor parçalarına zarar vermeyecek değere düşürüp, istenen ısı değerleri arasında tutmak.

Parçaları:

  • Radyatör: Motor suyunu soğutur soğutma suyuna depoluk eder.
  • Devridaim pompası: Suyu basınçlı olarak radyatör ile motor bloğu arasında devreder.
  • Vantilatör: Radyatördeki suyu soğutur. Otomatiğe fan denir. Fan çalışmıyorsa arıza elektrik sisteminde olabilir.
  • Vantilatör kayışı: Krank kasnağından aldığı hareketle devridaim pompası ve beraberinde vantilatörü çevirir.
  • Termostat: Motor suyunun sıcaklığını çalışma sıcaklığında sabit tutar. Termostat silindir kapağı çıkışında bulunur. Motor suyunun sıcaklığını ayarlar.
  • Hararet müşiri: Motor suyunun sıcaklığını sürücü mahallindeki hararet göstergesine iletir.
  • Hortumlar: Motor bloğu ile radyatör arasında suyun geçişini sağlar. Kalorifer ve radyatör hortumları yaza ve kışa hazırlanırken kontrol edilir.
  • Hararet (ısı) göstergesi: Soğutma suyunun ısısını gösterir.

Çalışması: Motor ilk çalıştığında motor soğuk olduğundan termostat kapalıdır. Vantilatör ve devridaim pompası dönmesine rağmen su radyatöre gönderilmez. Motor suyu kısa sürede ısınır ve termostat açar. Motor çalışma sıcaklığında araç hareket ettirilebilir. Su soğuduğunda termostat yeniden kapanır. Su sistemde bu şekilde devridaim eder.

Motorun hararet yapma nedenleri

  • Radyatörün su seviyesinin düşük olması. Radyatörün peteklerinin üzerine kadar su doldurulur.
  • Vantilatör kayışının gevşek olması.
  • Vantilatör kayışı gerginliği 1-1.5 cm esneyecek şekilde olmalıdır. Daha gevşek olursa motor hararet yapar
  • Vantilatör kayışı sıkı olursa alternatör ve devridaim pompası yatakları arızalanır.
  • Radyatör ve motor su kanalları tıkalı olursa motor hararet yapar. Paslar ve kireçler tıkanıklık yapar.
  • Aracın uygun viteste kullanılmaması: Devamlı düşük viteste gidilirse motor hararet yapar.

Termostatın GÖREVİ

  • Termostatın zamanında açılmaması: Eğer zamanında açılmazsa hararet yapar.
  • Fanlı sistemde fanın arızalı olması: Otomatik fan arızalı olur, çalışmazsa motor hararet yapar.
  • Radyatör peteklerinin tıkalı olması.
  • Vantilatör kayışının kopması: Kayış koptuğunda devridaim ve vantilatör dönmeyeceğinden motor hararet yapar. Kayışın koptuğu şarj göstergesinden anlaşılır, şarj lambası yanar.

Not:

  • Motor arıza yaparsa rölantide çalıştırılır.
  • Motor Hararet yaparsa Radyatör kapağının havası alınarak açılır.
  • Soğutma sistemi su azaltıyorsa silindir kapak contası yırtıktır veya radyatör hortumlarından kaçırıyordur. Silindir kapağı ve bloğu çatlaksa su azalır, motor hararet yapar.
  • Motor yağına su giriyorsa silindir contası yanıktır.
  • Motorda hararet yükselirse yağ incelir, motor çekişten düşer.
  • Isı göstergesi çalışmıyorsa ısı (hararet) müşiri arızalıdır. Bağlantı kablosu kopmuştur. Hava ile soğutmalı motoru, su ile soğutmalı motordan ayıran en önemli özellik de, radyatör ve su pompasının olmamasıdır.
  • Araç çalıştıktan sonra motor çalışma sıcaklığına gelmiyorsa termostat arızalı demektir. Termostat açık kalırsa motor ısınmaz.
  • Soğutma sistemi suyu günlük kontrol edilir. Su seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. Radyatöre konulacak su, içilecek temizlikte olmalı.
  • Motor termostatı çıkarılırsa motor soğuk çalışır, geç ısınır, aşınmalar artar.
  • Radyatörün su seviyesi motor rölantide çalışırken kontrol edilir.
  • Radyatöre su araç rölantide çalışırken, motor soğuk iken konur. Motor sıcakken ılık ve kireçsiz su konur. Hararetli motora soğuk su konursa silindir bloğu çatlar.
  • Kışın soğutma sisteminde suyun donmaması için radyatöre antifiriz ilave edilir. Kışın antifiriz konmazsa su donar, blok çatlar.
  • Soğutma sisteminde su yeterli olduğu halde, motor fazla ısınıyorsa termostat arızalanmış olabilir.
  • Soğutma sisteminde su azalıyorsa, sebeplerinden biri kalorifer hortumlarında kaçak olması olabilir.
  • Radyatör kapağının bozuk olması durumunda da soğutma sisteminde suyun eksilmesine ve motorun hararet yapmasına neden olur.
  • Su kaynatarak su seviyesi eksilmiş motora ılık su konulmalıdır.

Görevi: Motor çalıştığı müddetçe aküyü şarj edip alıcıları besler.

Parçaları:

  • Alternatör (şarj dinamosu): Motor çalıştığı müddetçe mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Motor devrine bağlı olarak elektrik akımı üretir. Aküyü şarj eder, doldurur.
  • Konjektör (regülatör): Alternatörün ürettiği elektriği ayarlayarak sistemin zarar görmesini önler.
  • Şarj göstergesi: Sistemin çalışıp çalışmadığını gösterir.

Çalışması: Kontak anahtarı açıldığında sürücü mahallinde bulunan yağ ve şarj göstergesi lambaları yanar. Marşa basılıp motor çalıştığında, yağlama ve şarj lambaları söner. Alternatörün ürettiği elektrik, motor devri ile değişir. Şarj göstergesi sistemin çalışıp çalışmadığını sürücüye bildirir. Alternatör krank kasnağından vantilatör kayışı vasıtası ile hareket alır. Vantilatör kayışı koparsa şarj lambası yanar. Bu yüzden şarj lambası yandığında motor stop edilmelidir.

Not:

  • Araç üzerinde elektrik kaynağı yapılacaksa alternatörün zarar görmemesi için akü kutup başları sökülür.
  • Vantilatör kayışı gerginliği 1-1.5 cm den fazla olursa düşük devirde çalışır, şarj lambası yanıp söner.
  • Konjektör alternatörün ürettiği elektriği ayarlayamaz ise sisteme fazla gerilim gider lambalar sık sık patlar.
  • Alternatörün kömürü bittiğinde veya aşındığında elektrik üretemeyeceğinden şarj lambası yanar.
  • Marşa basılıp motor çalıştığında, şarj lambası söner.
  • Motor çalışırken şarj lambasının yanmasının diğer nedeni alternatör bağlantı kablosunun kopması, gevşek veya oksitli olmasıdır.
  • Motor çalışırken ayağımızı gaz pedalından çektiğimizde far ışıkları azalıyorsa akü zayıflamıştır.
  • Motor çalışırken akü şarj olmuyorsa alternatör elektrik üretmiyordur.
  • Motor çalışmazken ışık ve özel alıcıları çalıştıran akümülatördür.
  • Konjektör (regülatör) ün arızalı olması aracın aküsünden su kaybının fazla olmasına neden olur.

Görevi: Yanma sonucu açığa çıkan gazların sessiz ve emniyetli bir şekilde dışarı atılmasını sağlar. Egzoz gazının normal rengi: yazın renksiz kışın beyazdır.

Parçaları:

  • Egzoz supabı
  • Egzoz manifoldu
  • Susturucu
  • Borular

Not:

  • Basınçlı olarak dışarı çıkan egzoz gazlarının sesini azaltan parça egzoz susturucusudur.
  • Araçta egzozdan fazla ses çıkarsa sebebi susturucu ve borularda delik olmasıdır.
  • Egzoz susturucusu tıkalı olursa yakıt sarfiyatı artar.

Egzoz susturucusu nedir?

Egzoz susturucusu içten yanmalı motorlardaki egzoz borusu çıkışını daraltmaktadır. Böylelikle egzozun çıkarttığı sesi azaltmaktadır. Susturucu boru ucundan gaz çıkışını engellediğinden araç performansını düşürebilmektedir.

Egzoz susturucusu nasıl çalışır?

Dışarı çıkacak gazların hızını azaltır. Böylelikle hızı azalan gazın çıkaracağı ses dalgaları da etkisini kaybeder. Sesi azaltır.

Egzoz susturucusu kullanımı aracın performansını etkiler mi?

Aracınız için kullanılacak susturucunun performansı aslında motor gücüne bağlıdır. Her marka, model, motor gücü, aracın kasa tipine göre farklılık gösterir. Susturucuların çıkışlarının kaç milim olduğunu bilmek ve buna göre susturucu tercihinde bulunmak da oldukça önemli bir etkendir. Aracınız için üretilmiş orijinal, doğru susturucu araç performansını düşürmez. Ancak, yanlış veya uyumsuz takılmış susturucu aracın performansını olumsuz etkiler. Çekişi azaltır. Örneğin, yanlış takılan susturucu aracınızın alt devirlerdeki gösterdiği performanstan daha alt seviyede bir performans sergilemesine neden olacaktır.

Görevi: Gündüz olduğu gibi gecede rahat seyir imkânı sağlayan, aracın sürücüsünün diğer araçlarla emniyetli seyrini sağlamak için yapılan far, sinyal, korna ve çeşitli lambalardan oluşan parçaları çalıştıran ve onların sigorta sistemi ile emniyetini sağlayan komple sistemdir.

Parçaları:

  • Farlar
  • Çeşitli lambalar
  • Sigortalar
  • Flaşör

Not:

  • Aracın farlarından bir kısmı veya hiçbiri yanmıyorsa sigortalar atmış olabilir veya far anahtarı arızalıdır.
  • Aracı veya herhangi bir elektrikli sistemde kısa devreden doğacak, etkili tehlikelerden koruyan parça sigortadır.
  • Aracın herhangi bir elektrikli sisteminde sigorta atmış ise aynı amperde yenisi ile değiştirilir.
  • Aracın farlarından birisi normal, diğeri az yanıyorsa bağlantılar oksitlenmiştir veya bağlantılar gevşemiştir. Farların ikisi de yanmıyorsa far anahtarı arızalıdır.
  • Aracın farlarından veya sinyallerinden biri yanmıyorsa ampulü gevşek veya yanmıştır.
  • Aracın sinyalleri yanmıyorsa flaşörler arızalıdır.
  • Farların bakımı yapılırken far ayarı da yapılır.
  • Aracın üzerinde çalışırken kısa devreden doğacak yangın durumuna karşı akünün kutup başı bağlantısı sökülür.
  • Ayağımızı gaz pedalından çektiğimizde far ışıkları azalıyorsa akü zayıftır.
  • Fren pedalına basıldığında fren lambalarından herhangi biri yanmıyorsa yanmayan lambanın ampulü yanmıştır.
  • Fren pedalına bastığımızda fren lambaları yanmıyor ise sigortalar atmıştır veya fren müşiri arızalıdır. Eğer fren tutmaz lambada yanmaz ise fren hidroliği bitmiş veya sistemde hava vardır.

Görevi: Aracın; yakıt, yağlama, soğutma, şarj, ışık, aydınlatma, motor devri, hız değeri gibi hususlar hakkında sürücüye bilgi veren ve ikaz eden sistemdir.

Araçta bulunan göstergeler:

  • Kilometre göstergesi
  • Motor devri göstergesi
  • Günlük kilometre göstergesi
  • Hız göstergesi
  • Yakıt göstergesi (Depodaki yakıt miktarı belli bir seviyenin altına düştüğünde sarı renkli lamba yanar.)
  • Yağ göstergesi (Motor çalıştırıldığında sönmesi gereken kırmızı lamba)
  • Isı göstergesi
  • Şarj göstergesi (Motor çalıştırıldığında sönmesi gereken kırmızı lamba)
  • Jigle göstergesi (Jigle çekili olduğunda yanan sarı lamba)
  • El freni göstergesi ( El freni çekili olduğunda yanan kırmızı lamba)
  • Dönüş ışıkları göstergesi
  • Kısa ve uzun far göstergesi (Uzun farlar yakıldığında yanan mavi lamba)

Göstergeler aracın ön paneline konulmuştur. Sürücüye aracın çalışma sistemiyle ve ani durumlarla ilgili bilgi verir. Aracın göstergelerine yolun düz kesimlerinde bakılmalıdır.